Rada Zakopanego w grudniu 2014 ogłosiła rok 2015 Rokiem Witkiewiczów. Senat Rzeczypospolitej Polskiej 6 lutego 2015 roku przyjął uchwałę upamiętniającą działalność Witkiewiczów. Zakopiańczycy rok 2015 ustanowili Obywatelskim Rokiem Witkiewiczów. Rok 2015 jest rokiem 100. rocznicy śmierci Stanisława Witkiewicza – architekta, twórcy stylu zakopiańskiego oraz 130. rocznicy urodzin jego syna Stanisława Ignacego Witkiewicza (Witkacego) – pisarza, malarza, dramaturga.

6 lutego w zabytkowej willi Koliba w Zakopanem odbyła się inauguracja Zakopiańskiego Roku Witkiewiczów. Zaprezentowana została wystawa fotografii dra Jana Skłodowskiego „Litewskim szlakiem Witkiewiczów”. Towarzyszyła jej prelekcja autora, mająca przedstawić pokrótce powiązania rodziny Witkiewiczów z Litwą. Autor poprzez prezentację slajdów wraz z komentarzem pokazał pozostałości majątków tej rodziny na Litwie, już niestety mocno zniszczonych zarówno przez wojnę, a także przez upływający czas. W tych to majątkach, dworach czy pałacykach rodzina Witkiewiczów zamieszkiwała lub zatrzymywała się podczas krótkich wyjazdów. Witkiewicze to żmudzka szlachta. Mimo że wywodzą się ze wsi  Poszawsze, jednak takie miejscowości jak Kroże, Urdomin czy Syłgudyszki również noszą ślady ich bytności. Pomimo żmudzkiego pochodzenia czuli się Polakami i wartości polskie, takie jak historia i język, były dla nich bardzo ważne. Rodzinny majątek w Poszawszu został Witkiewiczom odebrany przez władze carskie i zupełnie zrujnowany. Była to kara za udział (seniorów Witkiewiczów) w powstaniu styczniowym.

Rodzina została zesłana na Syberię. Po pięciu latach tułaczki Stanisław Witkiewicz przyjechał do Warszawy. W 1869 roku rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, a potem w Monachium. W końcu w 1890 roku przyjechał z rodziną do Zakopanego, by zamieszkać tam na stałe.

Jego syn, Stanisław Ignacy (później Witkacy), często z Zakopanego wyjeżdżał na Litwę do Syłgudyszek, do Anieli Jałowieckiej, swojej ciotki. Odwiedził też Petersburg i kraje nad Bałtykiem. To właśnie w dworze u Anieli Jałowieckiej rozpoczął swoją przygodę ze sztuką. Tutaj bowiem powstały pierwsze jego obrazy, a także i fotografie. Jedna z fotografii pokazanych na wystawie przedstawia młodego Witkacego pochylonego nad farbami i malującego jakiś obraz, być może litewski pejzaż. Witkacy urodził się już w Polsce, w Krakowie. Edukację również odbył w Polsce. Poza krótkimi wyjazdami na Litwę, z kresami połączyła go tylko śmierć. W 1939 roku w Jezioranach popełnił samobójstwo i prawdopodobnie gdzieś w okolicy został pochowany. W 1988 roku ekshumowano jego (tak wtedy domniemywano) zwłoki i przywieziono do Zakopanego, gdzie urządzono mu pogrzeb. Po czasie okazało się jednak, że nie są to szczątki Witkacego, tylko nieznanej nikomu kobiety…

Dr Jan Skłodowski przybliżył również postać stryja ojca Witkacego – Jana Prospera Witkiewicza, który był założycielem związku„Czarnych Braci” – postaci równie ciekawej, jak i tragicznej. Prelegent nie zapomniał również o Janie Koszczycu Witkiewiczu – architekcie i konserwatorze zabytków, który zaprojektował m.in. kilka budynków w Kazimierzu Dolnym oraz opracował plan zabudowy tego miasta.

Wystawa była zorganizowana ze środków miasta Zakopane w partnerstwie z Biurem Promocji Zakopanego. Partnerem wystawy jest Instytut Polski w Wilnie.  Podczas otwarcia nie było nikogo z przedstawicieli miasta Zakopane, jak i również nikogo z przedstawicieli powiatu tatrzańskiego.

dr Jan Skłodowski „Litewskim szlakiem Witkiewiczów”, nagranie z prelekcji.

Tekst i fotografie: Renata Piżanowska