Atma cztery pory roku

Drewniana willa Atma, wybudowana pod koniec XIX wieku jako budynek gospodarski a zarazem pensjonat, w stylu nawiązującym do Witkiewiczowskego stylu zakopiańskiego, była w latach 30. XX wieku miejscem zamieszkania największego po Chopinie polskiego kompozytora – Karola Szymanowskiego. Po II wojnie światowej starania o wykup willi podjęła najpierw siostrzenica Szymanowskiego – Krystyna Dąbrowska, ale dopiero inicjatywa dziennikarska Zdzisława Sierpińskiego i Jerzego Waldorffa przyniosła efekt. Ze składek społecznych wykupiono Atmę w 1972 r. i w 1974 przekazano ją na rzecz Muzeum Narodowego w Krakowie, które po dokonaniu remontu urządziło tu jedyne na świecie muzeum biograficzne Karola Szymanowskiego, oddane do użytku 6 marca 1976 r.

W Atmie odbywają się koncerty kameralne, których głównymi organizatorami są Muzeum Narodowe w Krakowie oraz Towarzystwo Muzyczne im. K. Szymanowskiego, które w Atmie ma siedzibę. W pokoju koncertowym eksponowane są m.in. dzieła Stanisława Ignacego Witkiewicza – Witkacego, przez wiele lat przyjaźniącego się z Szymanowskim. Sąsiednie pomieszczenie – dawna jadalnia – upamiętnia związki kompozytora z góralami zakopiańskimi i ich muzyką.

Kompozytor mieszkał w Atmie w latach 1930-35 i tutaj też tworzył swoje ostatnie dzieła – m.in. kończył tu balet Harnasie, komponował Litanię do Marii Panny, II koncert skrzypcowy, IV Symfonię Koncertującą na fortepian i orkiestrę, Pieśni Kurpiowskie oraz ostatnie dwa Mazurki na fortepian.

Nazwa willi pochodzi z czasów poprzedzających pobyt Szymanowskiego i wywodzi się z sanskrytu (Atma = dusza).

KAROL SZYMANOWSKI

Urodzony 3 października 1882 r. w Tymoszówce na Ukrainie, zmarł 29 marca 1937 r. w Lozannie, kompozytor. Uczył się w szkole muzycznej Gustawa Neuhausa w Elizawetgradzie, potem prywatnie u Zygmunta Noskowskiego. Komponował od 16 roku życia. Bywał w Zakopanem od wczesnej młodości w celach leczniczych (gruźlica), w latach 20-tych XX w. przyjeżdżał kilka razy do roku i mieszkał w willi Limba (tablica pamiątkowa) przy ul. Ogrodowej, w latach 1930-35 mieszkał na stałe w willi Atma (dziś muzeum) przy ul. Kasprusie.

W swej twórczości wykorzystywał motywy góralskiej muzyki, albo w postaci opracowań autentyków (balet Harnasie), albo w formie daleko idącej stylizacji (Wariacje na polski temat ludowy op. 10, Mazurki op. 50, II kwartet smyczkowy, II Koncert skrzypcowy, IV Symfonia Koncertująca). Był dyrektorem warszawskiego Konserwatorium Muzycznego, a następnie pierwszym rektorem założonej przez siebie Akademii Muzycznej. Jeden z największych kompozytorów polskich i europejskich, współtworzył dzieje muzyki światowej i zasiadał we władzach Międzynarodowego Stowarzyszenia Muzyki Współczesnej obok takich sław jak Igor Strawiński, Claude Debussy, Maurice Ravel czy Bela Bartók. Jest autorem dwóch oper (Hagith, Król Roger), dwóch baletów (Mandragora, Harnasie), czterech symfonii, oratoriów, kwartetów smyczkowych, kompozycji kameralnych i fortepianowych. Jego piękna i oryginalna twórczość jest mocno osadzona w kulturze Europy zachodniej, inspiruje się także kulturą Orientu, obszaru Morza Śródziemnego i polską sztuką ludową. Zmarł w Lozannie w Szwajcarii na gruźlicę, pochowany w Krakowie na Skałce. Jego imię nosi kilkadziesiąt placówek oświatowych, towarzystw i instytucji muzycznych. W Zakopanem ma siedzibę ogólnopolskie Towarzystwo Muzyczne imienia Karola Szymanowskiego.

Wydarzenia w Atmie:

2007 Rok Karola Szymanowskiego